NOWY TARG. W tym roku, pod Patronatem Narodowym Prezydenta RP Andrzeja Dudy, nowotarski Oddział Związku Podhalan, powstały 12. lutego 1921 r. jako Ognisko Związku Podhalan będzie obchodził jubileusz swojego stulecia.
W ramach roku jubileuszowego Związek Podhalan w Nowym Targu w celu podkreślenia jego doniosłości pragnie zorganizować szereg wydarzeń kulturalnych, sportowych, muzycznych i regionalnych, odwołujących się do historii i tradycji Oddziału, ale też będących zarówno hołdem złożonym tym, którzy tworzyli ten Oddział, jak i pokazującym naszą stałą aktywność w życiu społecznym i kulturalnym Podhala.
* 12 lutego. odbędzie się msza św. dziękczynna w intencji członków naszego oddziału w kościele p.w. św. Jana Pawła II w Nowym Targu.
* 2. kwietnia, jak co roku zapalimy „Watrę Pamięci” w rocznicę śmierci św. Jana Pawła II - Honorowego Obywatela Miasta Nowego Targu, Honorowego członka Związku Podhalan i Patrona naszej organizacji.
* 19. czerwca, po raz kolejny odbędzie się wydarzenie promujące naszą aktywność kulturalną - XVIII „Sobótki Nowotarskie”. Ma ono charakter plenerowy, którego głównym celem jest dbałość i podtrzymywanie tradycji ludowej poprzez przypomnienie dawnych zwyczajów, konkurs na najpiękniejszy wianek, którego kulminacyjnym punktem jest wspólne puszczanie wianków nurtem Dunajca. Całości dopełnia wspólne spotkanie i śpiew przy góralskiej watrze, oraz konkurs - szukanie kwiatu paproci. Wydarzenie to służy podtrzymywaniu ducha regionalizmu, kultywowaniu i propagowaniu kultury podhalańskiej zarówno poprzez śpiew, muzykę góralską, stroje regionalne, występy ludowych zespołów regionalnych, które licznie wspierają specjalnie na ta okazje przygotowanymi programami artystycznymi. Jest to też wspaniała forma promocji nie tylko Oddziału, ale także całego regionu oraz kultury góralskiej. To również występ zespołu - gwiazdy wieczoru i zabawa taneczna dla uczestników imprezy. Konkursy dla uczestników nagradzane są atrakcyjnymi nagrodami, a biorą w nich udział zarówno dorośli jak i dzieci, a wśród uczestników są zarówno mieszkańcy Miasta i okolic, jak i liczni goście odwiedzający region. To wydarzenie stanowi też doskonały przyczynek do promowania potraw z tradycyjnej kuchni góralskiej połączonego z możliwością wspólnego biesiadowania. Od początku gościny wydarzeniu udziela Park Miejski w Nowym Targu, który udostępnia w zależności od warunków atmosferycznych pozostałe elementy swojej infrastruktury.
* W drugą niedzielę sierpnia będziemy organizatorami „Mszy ludzi gór”
na Polanie Rusnakowej pod Turbaczem. Jest to kontynuacja mszy patriotycznych zapoczątkowanych przez ks. prof. Józefa Tischnera w Stanie Wojennym. To spotkanie dla wszystkich którzy miłują góry i góralską kulturę.
* Weźmiemy też udział w XX Jarmarku Podhalańskim promując kuchnię regionalną, przy czym w ciągu jego trwania będziemy gospodarzami drugiego dnia Jarmarku z programem nawiązującym do naszego jubileuszu.
* Główne obchody „100 lecia powstania Oddziału Związku Podhalan w Nowym Targu” odbędą się 19. września 2021 r. W ramach tych obchodów planowane jest złożenie wiązanek pod pomnikiem Władysława Orkana, a następnie odprawiona zostanie uroczysta msza św. pod przewodnictwem ks. biskupa Damiana Muskusa w kościele p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jubileuszowa akademia odbędzie się w nowo wyremontowanym Miejskim Ośrodku Kultury na Sali widowiskowej. Chcemy podczas niej przypomnieć historię oddziału, podziękować i nagrodzić ludzi szczególnie zasłużonych dla oddziału. To również czas na jubileuszowe życzenia, a wszystko przy śpiewie i muzyce góralskiej.
Na zakończenie planowane są uroczyste „Posiady góralskie” w Karczmie Regionalnej „Skalny Dworek” .
Zaproszenie na nasze uroczystości skierowane będzie do wszystkich oddziałów Związku Podhalan, partnerów i stowarzyszeń z którymi od wielu lat ściśle współpracujemy.
* 6. listopada podczas mszy św. w Kościele Św. Anny na nowotarskim cmentarzu w ramach „Zaduszek” - wspomnimy wszystkich zmarłych członków oddziału.
* Tuż przed Wigilią spotykamy się na Nowotarskim Rynku z mieszkańcami Nowego Targu i okolic na tradycyjnej „Wigilii w Mieście”. To czas na składanie bożonarodzeniowych życzeń, łamanie chałką z miodem, degustacja potraw wigilijnych, którym towarzyszą występy zespołów regionalnych z programem jasełkowym i wspólne śpiewanie kolęd.
Wszystkie planowane przez nas imprezy i wydarzenia w roku 2021 odbędą się ze szczególnym naciskiem na promowanie Jubileuszu „100 – lecia” naszego Oddziału, z jednoczesnym odwołaniem się do wyjątkowego dla wszystkich Polaków czasu, kiedy świętujemy stulecie odrodzenia się Rzeczypospolitej, czcząc zasługi tamtego pokolenia Polaków: twórców i obrońców Niepodległej.
Z okazji Jubileuszu został powołany Komitet Honorowy obchodów którego obecnością zaszczycili :
- ks. arcybiskup Marek Jędraszewski – Metropolita Krakowski
- Witold Kozłowski – Marszałek Województwa małopolskiego
- Marek Wierzba – Radny Sejmiku Województwa małopolskiego
- Krzysztof Faber – Starosta Powiatu nowotarskiego
- Grzegorz Watycha – Burmistrz Nowego Targu
- Jan Smarduch – Wójt Gminy Nowy Targ
- Robert Włodarczyk – Rektor Podhalańskiej Państwowej Uczelni Zawodowej
- Julian Kowalczyk - Prezes Związku Podhalan w Polsce.
A teraz rys historyczny:
Związek Podhalan należy do najstarszych stowarzyszeń regionalnych w Polsce. Jego historia jest mocno związana z Nowym Targiem, miastem, które przez wiele lat było i jest ośrodkiem Podhalańskiego Ruchu Regionalnego. Tu odbywały się ważne Zjazdy Podhalan ; II, IV - na którym powołano Związek Podhalan, V, XI - Jubileusz pracy Władysława Orkana , XIV, XVIII, XXIX , XLIV - 90 lecie Związku Podhalan, L - 100 lecie Związku Podhalan.
Nowotarskie Ognisko powstało 12. lutego 1921 roku z inicjatywy Prezesa Związku Podhalan w Polsce Jakuba Zachemskiego , powołane do organizacji V Zjazdu Podhalan , który miał się odbyć w Nowym Targu. Obowiązki pierwszego Prezesa Ogniska przyjął dr prawa Zygmunt Wasiewicz.
Po II Wojnie Światowej z Ogniska powstał Oddział, który, za zgodą władz komunistycznych został reaktywowany dopiero 6 listopada 1960 roku. Prezesem Oddziału został Franciszek Polaczyk.
Władze PRL-u niechętnym okiem patrzyły na działalność regionalną Związku, czego dowodem było zwlekanie zatwierdzenia statutu ZP, a teksty prelekcji na posiadach góralskich podlegały ścisłej cenzurze. Posiady zostały zawieszone, działalność ograniczyła się do spotkań Zarządu. Dopiero w latach siedemdziesiątych aktywność oddziału ożyła, a nowym prezesem w 1972 r. został Józef Staszel ( kadencja 1972-1979).
Prezesami oddziału kolejnych kadencji byli : Andrzej Kudasik ( 1979-1984), Stanisław Szewczyk (1984-1986) , Józef Różański (1986-1990), Jan Zązel ( 1990-1993), Wanda Szado-Kudasik (1993-1999), Maria Staszel (1999-2005), Alojzy Lichosyt (2005-2011), Wojciech Groń (2011-2017) , Józef Knap (2017-2020) i obecnie ponownie Wojciech Groń od 2020 r.
W roku 1981 został ufundowany przez członków sztandar oddziału, ale poświęcony ze względu na Stan Wojenny, dopiero w roku 1985 podczas mszy św. na Polanie Rusnakowej pod Turbaczem.
Ważnym wydarzeniem Nowotarskiego Oddziału Związku Podhalan były obchody 80 – lecia w 2001 roku, do których włączyły się władze Miejskie i Powiatowe. Wielką radość przeżyli członkowie, kiedy wraz z Jubileuszem została otwarta w MOKu Izba Regionalna im. Ks. prof. Józefa Tischnera - siedziba Oddziału. Izba powstała z inicjatywy i staraniem kilkunastu ludzi, członków oddziału .
W roku 2009 Związek Podhalan w Polsce odchodził Jubileusz 90-lecia , a nasz oddział był współorganizatorem XLIV Zjazdu Podhalan w Nowym Targu, który zaszczycił swoją obecnością Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej - śp. Lech Kaczyński.
- czerwca 2011 roku Oddział świętował Jubileusz 90- lecia podczas którego poświęcono replikę sztandaru.
W roku 2014 Oddział otrzymał osobowość prawną jako stowarzyszenie.
Wielką inicjatywą Zarządu i oddziału był w 2015 r. remont Kaplicy papieskiej na Polanie Rusnakowej pod Turbaczem, gdzie odbywają się co roku msze św. „Ludzi gór” , zwane „Tischnerowskimi” organizowane przez nowotarski oddział.
Rok 2019 to wielkie świętowanie 100 lecia Związku Podhalan w Polsce , i tu Nowy Targ , jak i nasz oddział, były współgospodarzami L Zjazdu Podhalan , a honorowym gościem Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej - Andrzej Duda.
W roku 2020 włączyliśmy się w zakup respiratora dla nowotarskiego szpitala oraz staraniem Zarządu został odnowiony grobowiec pierwszego prezesa – Zygmunta Wasiewicza, po części sfinansowany przez Oddział.
Stałe imprezy naszego Oddziału to: „Posiady Góralskie” w każdy drugi wtorek miesiąca, „Opłatek Oddziału” tradycyjnie co roku w Święto Trzech Króli 6 stycznia, „ Watra Pamięci na Dziale”, Święcone, Majówka, „Sobótki Nowotarskie”, Msza Św. „Tischnerowska” pod Turbaczem, "Wigilia w Mieście" W ramach propagowania zdrowego życia organizowane są coroczne imprezy sportowo – regionalne: „Zawody narciarskie o Puchar Przechodni Związku Podhalan”.
Bardzo aktywnie uczestniczymy także w życiu Miasta : udział w uroczystościach 3 Maja, w rocznicy wybuchu II Wojny Światowej, w Święcie Niepodległości, w uroczystościach upamiętniających rocznicę Zbrodni Katyńskiej i Agresji Sowieckiej na Polskę, Jarmarku Podhalańskim, w kweście na renowację zabytkowych pomników nowotarskiego cmentarza.
Nowotarski Oddział stale współpracuje z Zarządem Głównym ZP, Urzędem Miasta, MOK-iem , Euroregionem Tatry, PPUZ, oraz bratnim Kołem Nr 2 ZPPA im. Władysława Orkana w Chicago.
Wojtek Groń
Prezes Oddziału
