Polskie lasy, by zachować ich trwałość, a zarazem sprostać rosnącym oczekiwaniom społecznym i gospodarczym, corocznie podlegają odnawianiu. Termin ten oznacza w zasadzie jedno – sadzenie nowych drzew. Jak sadzimy drzewa w lasach?

Słownikowe pojęcie sadzenia definiuje je jako umieszczanie w ziemi sadzonek. W przypadku lasów sadzonkami tymi są nieduże drzewka. Jednak metoda ta – choć najpowszechniejsza – nie jest jedyną, jaką stosują leśnicy. Aby odnowić las, imają się różnych sposobów. Jakich? Ogólnie nowy las powstać może trojako: dzięki wspomnianemu już sadzeniu, z siewu lub odnowienia naturalnego. Sadzenie oznacza fizyczne umieszczanie sadzonki w glebie. Jednak już sam proces jej posadzenia odbywać się może dzięki pracy ludzkich rąk lub maszyn.

W pierwszym przypadku, jak na razie najpopularniejszym, kluczowym elementem jest para ludzi, z których
jedna osoba wykonuje otwór na sadzonkę za pomocą specjalnego kosztura, a druga wtyka weń sadzonkę, uważając, by nie zagiąć korzeni – bo wtedy drzewko może nie urosnąć lub wzrastać w sposób gospodarczo niewłaściwy – i by dobrze udeptać wokół sadzonki ziemię. W metodzie tej wykorzystuje się także sadzonki z bryłką, czyli takie, które przypominają kwiaty doniczkowe – rosną w grudce ziemi, wzmocnionej nawozami lub szczepami grzybów.

W przypadku gdy sadzenie wykonuje maszyna, system jest nieco odmienny. Sadzarki stosowane w lasach, mocowane na zaczepach ciągników rolniczych, działają na prostej zasadzie – niewielki pług przygotowuje rowek, a specjalne koło z podajnikami, w które obsługujący sadzarkę wkłada sadzonki, wciska je w glebę. Następnie są one „udeptywane” przez specjalne koła dociskowe. Leśnicy jednak nie spoczywają na laurach i szukają kolejnych rozwiązań wspomagających sadzenie nowych lasów. Jednym z nich jest maszyna na razie prototypowa o nazwie RoboFoR, powstała we współpracy z naukowcami z uczelni leśnych i technicznych. Będzie ona mogła, zdalnie lub samodzielnie, sadzić las nawet w warunkach górskich, a więc niebezpiecznych i trudnodostępnych dla człowieka, w zróżnicowanych warunkach pogodowych.

Kolejną z metod jest siew. Wydawać by się mogło, że lasu posiać się nie da. Otóż nie tylko jest to możliwe, ale także skuteczne. Jednak aby takim było, leśnicy muszą wyposażyć się w siewnik i przygotować glebę pod siew, czyli najnormalniej w świecie ją wzruszyć, bowiem nasiona inaczej nie skiełkują. Sam siewnik może być dwojakiego rodzaju – napędzany siłą mięśni, czyli ręczny, lub zawieszany na ciągniku.

Metoda siewu sprawdziła się szczególnie na terenie nadleśnictw, które w roku 2017 nawiedził huragan. Tam powierzchnia, którą leśnicy musieli na nowo zalesić, była tak ogromna, że każdy pomysł spotykał się z entuzjazmem.

Ostatnią metodą jest odnowienie naturalne, czyli obsiew drzew. Ta metoda wymaga zasadniczo tylko pewnego przygotowania gleby pod okapem drzewostanu, by ułatwić wykiełkowanie nowych drzew.

Sadzonkowe przedszkole

Skąd jednak biorą się nasiona i sadzonki, wykorzystywane przy zalesieniach? Pierwsze są zbierane przez grupy specjalnych arborystów, którzy potrafią przemierzać korony drzew, zbierając szyszki z nasionami, przy okazji ich nie uszkadzając. W przypadku drzew liściastych, jak dęby czy buki, zbiera się nasiona ręcznie, z wykorzystaniem choćby specjalnych siatek, znanych także z sadownictwa. Tak zebrany materiał siewny trafia do specjalnych wyłuszczarni nasion, które zajmują się ich przygotowaniem – jak choćby wyjęcie z szyszek – i przechowywaniem w specjalnych warunkach termicznych, wilgotnościowych i
świetlnych. Stamtąd trafiają albo bezpośrednio do siewu, albo do szkółek leśnych. Te dzielą się na otwarte, zwane też podokapowymi, przypominających nieco ogródkowe grządki, na których rosną młode drzewa, lub kontenerowych, zamkniętych, w których rosną w specjalnych pojemnikach. Stąd w postaci gotowej do posadzenia – z odsłoniętym systemem korzeniowym ze szkółek otwartych i w bryłce z kontenerowych – dostarczane są wprost do miejsca, gdzie mają zamienić się w nowy las.

Lasy Państwowe dbają także o to, by nasiona drzew – i to nie tylko gatunków cennych ze względu na swe walory przyrodnicze czy gatunkowe – przetrwały jak najdłużej. W tym celu powołały Leśny Bank Genów w Kostrzycy, będący miejscem, w którym zachowuje się leśne zasoby genów, a także prowadzi rozliczne rejestry dotyczące materiału siewnego (i nie tylko) z terenu całej Polski.

#sadzimy

Prace zalesieniowe odbywają się w Lasach Państwowych dwa razy w roku. Pierwsze mają miejsce wiosna, zazwyczaj w ciągu dwóch tygodni od rozpoczęcia sezonu wegetacyjnego, oraz na jesieni, przez nadejściem mrozów. I to właśnie jest moment, w którym każdy z Polaków może poczuć swą współodpowiedzialność za ojczystą przyrodę.

Jak mówi Józef Kubica, dyrektor generalny Lasów Państwowych: Corocznie sadzimy w lasach 500 mln drzew. Dzięki naszej pracy rośnie powierzchnia lasów i ich zasobność. Ale wszyscy Polacy mogą nam pomóc w tym, by drzew w kraju było jak najwięcej. Zachęcam, by wziąć drzewko od leśników i posadzić je na własnej działce, przy domu czy tam, gdzie pracujemy.

Dlatego też, wespół z Prezydentem RP, zainicjonowana została akcja #sadzimy, będąca odpowiedzią na zniszczenia w lasach spowodowane przez huragan z roku 2017, zachęcająca do czynnego uczestniczenia w tym wielkim leśnym święcie. A warto to robić, bowiem każde nowo posadzone drzewo to nie tylko źródło tlenu i pochłaniacz dwutlenku węgla, ale też trwały ślad, jaki pozostawiamy kolejnym pokoleniom.

Leśnicy od czasów drugiej wojny światowej, działając zgodnie z systemem odnawiania tego, co zostało wycięte, a także zalesiania terenów, które były nieprzydatne dla gospodarki rolnej, zwiększyli lesistość Polski do wielkości niemal 30 procent, jaką dzisiaj notujemy. I w dalszym ciągu hołdują zasadzie, że
jeśli gdzieś zostanie usunięte drzewo, w jego miejsce sadzone jest kolejne. Dzięki tym działaniom trwałość polskich lasów pozostaje niezagrożona.

mat. partnera