W Poroniańskim Centrum Kultury i Dziedzictwa Podhala w Suchem w czwartek 8 września odbył się wernisaż wystawy „Twórcy Podhala”. Wydarzenie organizowane jest w ramach IV Międzynarodowego Festiwalu Muzyka na Szczytach.
Wśród artystów, którzy prezentują swoje prace w Suchem, są: Stanisław Łacek z Murzasichla (lutnictwo), Monika Stanisławska-Pitoń z Kościeliska (malarstwo), Janina Skupień Ładunkula z Gliczarowa Górnego (hafty), Bartłomiej Łukaszczyk z Bukowiny Tatrzańskiej (metaloplastyka) i Czesław Jałowiecki z Zakopanego (rzeźba).
Stanisław Łacek zajmuje się stolarstwem regionalnym i lutnictwem. Prowadzi jednoosobowy warsztat stolarski w Murzasichlu. Ukończył ZSZ na kierunku stolarz. Stolarstwem zajął się przy okazji pomocy znajomemu w warsztacie, gdzie udoskonalił swoje umiejętności, wykonując różnorodne elementy do kościoła w Murzasichlu, jak drzwi wejściowe, konfesjonał, elementy ozdobne. Na co dzień wykonuje meble, drzwi, snycerkę i wyposażenie w stylu góralskim. Od 30 lat amatorsko zajmuje się lutnictwem. Jak opowiada, do tej pory wykonał około 30 skrzypiec, 3 altówki i 8 złóbcoków.
Skąd takie zainteresowania? Tata Stanisława zajmował się wyrobami z drewna, a on pomagał przy warsztacie. Gdy już miał swój warsztat i pracował, postanowił zrobić złóbcoki własnoręcznie. Zasady stolarstwa przekazuje swojemu bratankowi Wojciechowi. Aktualnie Stanisław Łacek realizuje głównie zamówienia indywidualne i uczestniczy w wystawach twórców ludowych.
W 1994 został członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Jest również muzykantem, gra na skrzypcach, a na swoim koncie ma występy artystyczne z kapelą.
Monika Stanisławska-Pitoń ukończyła studia na łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych im. W. Strzemińskiego na Wydziale Tkaniny i Ubioru, na kierunku wzornictwo, specjalizację tkanina drukowana. Fascynują ją folklor góralski, śpiew, muzyka, taniec, stroje regionalne i charaktery ludzi, którzy tu mieszkają. Jest kronikarzem swojego otoczenia, zapisuje otaczający świat, malując tradycyjnymi technikami, farbami olejnymi czy pastelami, na szkle, rysując szkice tuszem czy bardziej nowoczesnymi sposobami, traktując powierzchnię tkaniny jak duży obraz. Jej sztuka figuratywna, świadomie też stara się nie podążać za nowoczesnymi trendami w malarstwie, tylko doskonalić swój warsztat. Zajmuje się, rysunkiem, malarstwem, fotografią i tkaniną artystyczną, swoje prace pokazuje na wystawach indywidualnych i grupowych. Obrazy, zwłaszcza z motywem tańca, ale i portrety, były i są motywem przewodnim wielu imprez i benefisów na terenie Podhala i Małopolski. Tematem obrazów jest często ruch, stara się pokazać go w dynamiczny sposób, skąd oprócz wątku tańca pojawiają się rysunki i obrazy pokazujące sportowców – narciarzy czy biegaczy. Jej prace są w licznych kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą. W 2016 roku otrzymała odznaczenie „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, przyznawany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Współpracuje z organizacjami charytatywnymi, m.in. z Fundacją im. Adama Worwy i Stowarzyszeniem Osób Niepełnosprawnych, ich Rodzin i Przyjaciół, działającym przy katolickich szkołach SPSK w Czerwiennem.
Janina Skupień-Ładunkula z Gliczarowa Górnego wychowała się w góralskiej rodzinie, zachowującej szacunek do tradycji i kultywowania góralskiej gwary, śpiewu, tańca, ludowego stroju, zwyczajów i obrzędów Skalnego Podhala. Od najmłodszych lat w swoim rodzinnym domu mogła obserwować przy pracy swoją mamę śp. Helenę Gał Ładunkulę, która była cenioną hafciarką góralskich gorsetów. Janina odziedziczyła po niej talent do hafciarstwa. Podobnie jak mama, jest samoukiem. Sama rysuje, projektuje góralskie wzory oraz z wielką precyzją wyszywa przepiękne góralskie gorsety, zachowując ich tradycyjne ornamenty, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jest też autorką wierszy i sztuk teatralnych. Kiedy jako prezes oddziału Związku Podhalan w Gliczarowie Górnem wraz z zespołem „Wierchy” uczestniczyła w obchodach 20-lecia Koła „Wierchowianie”, działającego przy ZP w Stanach Zjednoczonych, podczas głównych uroczystości, odbywających się w Domu Podhalan w Chicago, został przedstawiony spektakl „Hałdamas”, napisany i wyreżyserowany przez Janinę Skupień.
Jest bardzo aktywna społecznie, działa od lat na rzecz lokalnej społeczności. Byłą radną Gminy Biały Dunajec, działa również w radzie parafialnej w swojej rodzinnej miejscowości. Przekazuje kolejnym pokoleniom wiedzę i wartości, jakie wyniosła z rodzinnego góralskiego domu. W 2022 roku prowadziła warsztaty haftu, które cieszyły się ogromnym powodzeniem. W ciągu dwóch dni zgłosiło się na nie ponad 60 osób. Uczestniczki pod okiem mistrzyni wyhaftowały gorsety tradycyjnymi, starymi wzorami roślinnymi i zaprezentowały je po raz pierwszy podczas imprez odbywających się w ramach „Tatrzańskich Wici” w Białym Dunajcu.
Bartłomiej Łukaszczyk znajomość rękodzieła wyniósł z rodzinnego domu, w którym, jak sam stwierdza, od zawsze był warsztat twórczy. Wykonywane przez jego dziadka Mariana Kuchtę góralskie spinki, rozetki ślubne, klamry do pasów bacowskich i myśliwskich toreb, stylowa biżuteria góralska, stylowe monstrancje czy wyroby ze skóry, jak pasy juhaskie i zbójnickie, torebki damskie i paseczki do cuch były obecne w życiu Bartłomieja od najmłodszych lat. Sam Marian Kuchta, nestor podhalańskiego rękodzieła ludowego, wielokrotnie nagradzany za swoją pracę twórczą, jeszcze obecnie zajmuje się tą rodzinną profesją – metaloplastyką. Doczekał się dwóch córek Teresy i młodszej Liliany (mamy Bartłomieja), która w nieznacznym stopniu przejęła ojcowski warsztat. Jednak to wnuk Bartłomiej w całej krasie korzysta w warsztatu, znacznie go rozwijając. Elementy twórczości ludowej, których nie mógł wynieść z rodzinnego domu, a są cennymi i charakterystycznymi dla Bukowiny Tatrzańskiej, zaczerpnął i przejął od innego wybitnego bukowiańskiego artysty ludowego – Józefa Koszarka. Odwiedzając warsztat Koszarka, nauczył się jak zdobić, jakie przyjąć formy, w jaki sposób wykonać stylowe podhalańskie wyroby z metalu i skóry.
Bartłomiej Łukaszczyk od 2015 roku pracuje w warsztacie już jako samodzielny artysta, co jest jego głównym zajęciem obok domowego gospodarstwa rolnego. Jest też wytrawnym tancerzem w góralskim zespole „Wiyrchowianie” z Bukowiny Tatrzańskiej, jak i muzykantem – basistą.
Swoje pasje w dziedzinie muzyki i twórczości ludowej może rozwijać, współpracując z Bukowiańskim Centrum Kultury „Dom Ludowy”. To tu prezentuje prace na wystawach twórczości ludowej podczas Góralskiego Karnawału i Sabałowych Bajań, a w 2020 roku Szkole Folkloru i Sztuki Ludowej prowadził regularnie jako mistrz instruktor warsztaty twórcze z metaloplastyki w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „EtnoPolska 2020”.
Czesław Jałowiecki urodził się w Przyszowicach na Górnym Śląsku. W młodości warsztaty rzeźby, głównie w węglu ukierunkowały jego zainteresowanie sztuką. Kontynuował je w słynnej „Kenarówce” – Liceum Plastycznym w Zakopanem pod okiem samego Kenara. Studiował w Poznańskiej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Drugą jego pasją jest muzyka. Od samego początku edukacji artysta grywał w zespołach muzyczno-jazzowych oraz dancingowych. W 1964 r. powrócił do Zakopanego, gdzie pracował jako instruktor muzyczny i nauczyciel w Liceum Ogólnokształcącym. Z inspiracji Czesława Jałowieckiego w zakopiańskim MDK powstała pierwsza pracownia rzeźby w drewnie. Niedługo potem, w 1981 r. artysta został dyrektorem placówki. Od 1965 r. czynnie uczestniczy w życiu artystycznym, biorąc udział w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych. Aktywnie działa w stowarzyszeniu Związek Polskich Artystów Plastyków. W 2012 został uhonorowany medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. Artysta tworzy prace z kamienia i brązu oraz metalowe kolaże, wykonane w autorskiej technice spawania, palenia i wycinania. Inspiruje go człowiek i życie. W swoich dziełach opowiada o świecie, ludzkim losie, symbolice ludzkiej egzystencji. Odnajdziemy w nich także sacrum i metafizykę.
Zapraszamy do odwiedzania wystawy w Centrum Kultury i Dziedzictwa Podhala w Suchem do 18 września.
